Specjalista od wyceny rezerw – aktuariusz

Jeśli jednak zapyta się o aktuariusza, to tutaj może być gorzej. Mimo, że z kontekstu pytania wynika, że jest to zawód, to jednak nie dla wszystkich jest to jasne. Dla niektórych „aktuariusz” może się kojarzyć z raportem lub dokumentem z jakiejś specjalistycznej analizy, albo programem, do którego „wsadza się” dane do takiej analizy. Zdarza się, że ludzie często przekręcają nazwę tego zawodu na np. „arkusz”, co z kolei może prowadzić do wniosków opisanych w poprzednim zdaniu. Dlatego w tym artykule spróbujemy wyjaśnić kim jest aktuariusz i co on tak właściwie robi.

Kim jest aktuariusz?

Aktuariusz to osoba zajmująca się oceną i wyceną ryzyka, zarówno w ubezpieczeniach jak i np. w kontekście planów emerytalnych, świadczeń pracowniczych, odszkodowań itp. Przede wszystkim jest on specjalistą z wykształceniem matematycznym i statystycznym. Zawód ten jest uregulowany prawnie w Ustawie o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Aktuariusze są zatrudniani głównie przez towarzystwa ubezpieczeniowe i instytucje finansowe. Mogą również prowadzić własną firmę aktuarialną, świadczącą usługi doradcze dla innych podmiotów, niezwiązanych z rynkiem ubezpieczeniowym.

Do głównych zadań aktuariusza należy m.in.:

• ustalanie wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w zakładach ubezpieczeń,

• wyliczanie marginesu wypłacalności,

• sporządzanie rocznego raportu o stanie portfela ubezpieczeń,

• różnego typu analizy statystyczne i finansowe,

• udział w określaniu ryzyka związanego z fuzją lub przejęciem spółek,

• wycena aktuarialna rezerw krótko i długoterminowych dla firm (np. na świadczenia pracownicze takie jak odprawy emerytalne czy nagrody jubileuszowe).

Wbrew pozorom nie jest łatwo zostać aktuariuszem. Trzeba mieć odpowiednie wykształcenie, staż pracy oraz zdać testy obejmujące wiele działów matematyki finansowej i ubezpieczeniowej. O tym, jakie to są testy i jak to wygląda w innych krajach, można przeczytać na tej stronie.

Tyle o aktuariuszu jako o osobie i zawodzie. Teraz skupimy się na tytułowym obszarze działań aktuariusza, czyli wycenie rezerw pracowniczych. Dział ten jest najbliższy każdemu „szaremu” pracownikowi firmy, który pracując na umowę o pracę ma zagwarantowane określone świadczenia od pracodawcy.

Ten pan/pani od rezerw – wycena świadczeń pracowniczych

Tak jak wspominaliśmy wcześniej, jednym z zadań aktuariusza jest wycena rezerw na świadczenia pracownicze. Aktuariusz szacuje rezerwy na takie świadczenia, jak:

• odprawa emerytalna i rentowa,

• nagrody jubileuszowe,

• odprawa pośmiertna,

• niewykorzystane urlopy

i wiele innych.

Każde z tych świadczeń działa trochę inaczej, daje inne wypłaty na różnych zasadach, może być regulowane różnymi przepisami, za to wszystkie mają wspólną cechę: zawierają w sobie element ryzyka. W końcu nie wiadomo, kiedy pracownik przejdzie na rentę lub czy będzie pracował w firmie na tyle długo, by dostać nagrodę za 20-lecie pracy, albo czy w ogóle dotrwa do emerytury.

Dlatego też najlepiej oddać wycenę rezerw specjaliście od oceny ryzyka, który zna aktualnie obowiązujące przepisy i potrafi rzetelnie oszacować te kwoty. Takim specjalistą jest właśnie aktuariusz. Oczywiście można też zlecić wycenę jednej z firm aktuarialnych, które działają od wielu lat na rynku i posiadają odpowiednie doświadczenie w wyliczaniu rezerw na świadczenia pracownicze, jak choćby jedno z najdłużej działających na polskim rynku biur Halley.pl Aktuariusze.

I rzeczywiście, wiele jednostek powierza wycenę rezerw profesjonalnym firmom aktuarialnym po to, bo zniwelować ryzyko błędu w obliczeniach czy niedoszacowania kwoty rezerw, czy też błędnej interpretacji obowiązujących standardów wyznaczania rezerw. W końcu, po co męczyć się samemu, skoro są od tego specjaliści?